Rebekka Heloise Fredrikke Brun

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Folketelling: 1870, Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01053364001589
• Folketelling: 1885, Haugesund, Rogaland, Norway; https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01053293003575

Rebekka giftet seg med Tollef Christian Madsen 26 Jan 1864, Herøy, Møre og Romsdal, Norway. Tollef ble født 9 Jan 1833 , Herøy, Møre og Romsdal, Norway; ble døpt 17 Feb 1833 , Herøy, Møre og Romsdal, Norway; døde 4 Jul 1886, Dead at sea; ble begravet , England. [Gruppeskjema] [Familiediagram]

1. Anna Theodora Margrethe Madsen ble født 27 Sep 1864 , Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; ble døpt 6 Nov 1864 , Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; døde 26 Feb 1868, Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; ble begravet 3 Mar 1868, Ålesund, Møre og Romsdal, Norway.
2. Johanne Christopha Brun Madsen ble født 5 Jul 1867 , Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; ble døpt 1 Sep 1867 , Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; døde 1 Jul 1922, Bergen, Hordaland, Norway; ble begravet 7 Jul 1922, Bergen domkirke, Bergen, Hordaland, Norway.
3. Tollef Christian Madsen ble født 30 Okt 1870 , Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; ble døpt 26 Des 1870 , Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; døde 25 Mai 1871, Ålesund, Møre og Romsdal, Norway; ble begravet 1 Jun 1871, Ålesund, Møre og Romsdal, Norway.
4. Alfred Christian Madsen ble født 6 Apr 1872 , Bergen, Hordaland, Norway; ble døpt 23 Apr 1872 , Nykirken, Bergen, Hordaland, Norway; døde 2 Mai 1872, Bergen, Hordaland, Norway; ble begravet 7 Mai 1872, Nykirken, Bergen, Hordaland, Norway.
5. Johan Christopher Brun Madsen ble født 27 Okt 1873 , Bergen, Hordaland, Norway; ble døpt 10 Mai 1874 , Domkirken sogn, Bergen, Hordaland, Norway; døde 10 Mar 1959, Bergen, Hordaland, Norway; ble begravet 14 Mar 1959, Solheim kapell, Bergen, Hordaland, Norway.

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Videre beskrivelse: Anna med Barnet - Ei Kjærleikssoge Av Helge Håberg Okt. 2012. Kontrollert 25.5.2021 Det står eit kors på Herøy Gard. Det er ulikt alle andre gravminne. Eg er ikkje kjend med at liknande inskripsjon er brukt nokon annan stad i vårt distrikt. Det står berre «Anna med barnet» på tverrstaven av eit 1,6 m høgt kors i svart støypejern. Ja, og så tala 18 2/2 41. Korset står høgt og er i dag det einaste gravminnet som visest i profil over Herøyberget, den eldgamle kyrkjestaden i Herøy. Innskrifta er austvendt. Korset er støypt i to delar som langsamt er i ferd med å gå frå kvarandre. Like ved ligg grava til ektemannen; tolloppsynsmann Johan Christopher Brun. Gravminnet står berre få meter frå utgangsdøra til den gamle steinkyrkja som låg her. Eit spøkelse? Det står eit kors på Herøy Gard, ulikt alle andre. Det må vere noko spesielt med denne Anna. Ja, har du ikkje høyrt? Det gjekk folk forbi grava ein sein kveld. Det høyrdest barnegråt. I stort hast vart grava opna, men det var for seint. Kloremerke på innsida av loket avslørte tragedien: Anna hadde født eit barn i kista. No var begge døde. Den dag i dag høyrest gråt frå grava på stille sommarkveldar. Ei ganske grotesk spøkelseshistorie, fortalt i mange variantar, til og med til skuleborn. Korleis kan ei mor med mange etterkomarar ende opp som hovudperson i ei spøkelseshistorie? Er det tidsspennet på 150 år? Er det vår tids renessanse for «Åndenes makt»? Er det Hollywoods massive marknadsføring av grøssarar, vampyrar og zombiar? Eg har snakka med ganske mange eldre menneske om dette. Ingen kan hugse ei slik historie frå sin barndom eller ungdom. Frå 1973 arbeidde eg som sommarvikar med plenslått i Herøy kommune. Ein eller to gongar for sommaren vart vi frakta med båt til Herøy for å slå graset på kyrkjegarden med ljå og langorv. Det var aldri snakk om noka spøkelseshistorie. Heller ikkje den eine gongen vi var inne hos den siste eigaren på Herøy Gard før kommunen overtok i 1973. Erik Venja f.1901 hadde hatt hand om garden sidan 1941. Frå midtpunkt til utkant Heilt frå 1100-talet då ei steinkyrkje mykje lik den på Giske vart reist, og til 1916 hadde denne vesle øya vore sentrum i herøyværingens liv. Dåp og gravferd, kyrkjegong og kunngjeringar, handel og vandel på butikken i buda like ved. Absolutt alle herøyværingar, unge som gamle, gjekk like forbi dette korset i 75 år. I 1859 vart steinkyrkja riven og steinen delvis brukt i fundamentet for ei større kyrkje like ved. I 1916 vart denne trekyrkja flytta til Fosnavåg, same året som Hans Simonsen, den siste handelsmannen på Herøy døydde. Fram til 1976 då Herøybrua vart opna, skjedde det lite anna enn forfall på den gamle kyrkjestaden. Slik skriv Bjarne Rabben i Herøysoga: «Den vesle tradisjonsrike øya, der alle vegar samla seg i eit midtpunkt gjennom hundrevis av år, vart no liggjande ulagleg for den nye tids tilhøve.» Frå 1976, då Herøybrua opna, strøymer herøyværingen atter til øya. Kystmuséet kjem til, og dei siste 20 åra det vidgjetne sogespelet Kongens ring, med musikk av ein av dei finaste tonesnikkarane i nyare norsk kyrkjemusikk, Svein Møller. Segna blir soge. Ein konspirasjonsteori blir til. Korset med den gåtefulle innskrifta triggar fantasien og i juli 1988 trykkjer Vestlandsnytt det eg hittil har funne er den eldste skriftlege omtalen av segna. Til jul i 1990 kjem sogelagstidsskriftet Folk og Fortid ut, og der går Jardar Eggesbø Abrahamsen greitt gjennom kjende fakta og bruken av segna som ei skrømtesoge for guidane. Så skjer «det fatale»: Ved å vise til ein lokal tradisjonsberar som påstår seg å kunne gjere greie for korleis historia har gått frå mor til dotter direkte frå ei jente som var 10 år då dette skjedde, har segna fått truverd, det utrulege har mest truleg skjedd! Ja, trur ein på sjøormen, skulle det berre mangle om ikkje einkvan fekk ein glimt av han i ny og ne – som i Loch Ness… Og for kvar gong ei «skrømtesoge» vert fortalt, for kvar gong veks truverdet. Folkloristar får forklare dette betre. Men ein må dessverre minne om at julenissen ikkje finst, aldri så mykje han dukkar opp kvar jul. Difor opprører det meg ganske sterkt når Herøy Kystmuseum går ut med denne historia som reine sanninga, t.d. på digitaltfortalt.no. Her er segna blitt til historieskriving med ei mengde detaljerte «fakta». Vår store lokalhistorikar Bjarne Rabben nemner ikkje dette i det heile. Dei med sans for konspirasjonsteoriar forklarer så dette med at ei slik skandale for all del måtte døljast. Men skandalen oppstår først i vår tid, når ei skrømtesoge – eg synest Abrahamsen brukar eit godt ord – kan bli til vedteken sanning. Kalde fakta frå eit verhardt land Både Anna og ektemannen var utdanna folk. Men ein treng ikkje utdanning for å konstatere at ei firebornsmor ligg på likstrå i Voldsund i 10 hustre januardagar. På vestraat.net kan ein lese at Anne Margrethe Irgens Holst var fødd den 6. oktober 1799 i Gjørv, Inderøy, Nord-Trøndelag og at ho den 30. oktober 1819 gifta seg med Johan C. Brun frå Beitstad. Vigsla sto i Mære kyrkje i Sparbu. Absolutt all slekt frå Nord-Trøndelag altså. Anna døydde den 23. januar, ein laurdag. Kyrkjeboka opplyser at gravferdsdagen er 2. februar, ein tysdag. På den tid sytte vanlegvis folk sjølve for å få sine døde i jorda. Så skjedde jordfestinga ein dag presten hadde høve, gjerne utpå våren. Eit rør av tre, eller ein staur, vart sett ned på kista, slik at jordpåkastinga kunne skje. Restar av dette røret kan sjølvsagt ha sett fantasien i sving, med omsyn på luft og liknande. Men i dette høvet har truleg gravferd og jordpåkasting skjedd same dag, den 2. februar 1841. At det tok 10 dagar kan forklarast med at all slekt budde langt unna. Men det er uvisst i kva grad det i det heile var realistisk å foreta lange reiser midt på vinteren i 1841. Eit anna mulig alternativ er at kista vart sett ned, la oss seie 5-6 dagar etter dødsfallet. I så fall vart det nok sett ein staur ned på kisteloket. Det var slik vanlege folk ordna seg. I 1876, like etter at valutaen hadde blitt kroner, var takstane for prestetenester slik: Barnedåp: Kr 1,- Gravferd: Kr 2,- (Men med prest: Kr 10,- !) Giftarmål: Kr 10,- «Vanlege folk» ordna nedsetting av kiste sjølve, så foretok presten jordpåkastinga etter preika ein gong utpå våren. Dei færraste tok seg råd til å betale 5-dobbelt for prest til stades. Men Brun og kona Anne høyrde til «dei kondisjonerte» som hadde selskapeleg omgang med presten på hi sida av sundet. I dette høvet var presten sikkert til stades. Skilnad på gravferd og jordfesting Ein tysdag? Jordfestinga skjedde då vanlegvis ein søndag etter preiketid! Men denne tysdagen var det kyndelsmesse. Sjølv om den gamle lysmessa (missa candelarum) var gått ut av bruk alt i 1771, har dagen halde seg heilt inn i vår tid. Personar med ein viss status og rang betalte presten for eigne gravferder. Det er seks «døde quindekjøn» i Herøy første halvår 1841. Dei fire andre som døyr etter Anna denne vinteren vert alle jordfesta søndag 25.april, to veker etter påske! Det er i ein parantes verdt å merke seg at ritualet med jordfesting er så eldgammalt at det antakeleg skriv seg frå førkristen tid: «Av jord er du komen, til jord skal du bli, av jord skal du atter oppstå» står ikkje i Bibelen. Tankegangen med å feste den døde til jorda er sjølvsagt å hindre «gjengangere». Døden hadde dei gamle god greie på. Presten i Herøy då heitte Hans Conrad Thoresen. Berre 26 år gammal hadde han blitt utnemnd til prost. Og i 1844 vart han sokneprest i Korskirken i Bergen og svigerfar til sjølvaste Henrik Ibsen. Linken var den litterære tredjekona; danske Magdalene Thoresen. Ved grava denne februardagen sto då ei rad «kondisjonerte», som anten blir, eller allereie er vel akta personar. Ved grava sto og den 21 år gamle dottera Karoline, seinare gift med sakførar Withammer i Trondheim. Der sto og sonen Abraham Wilhelm Støren på 12, seinare lensmann og redaktør i same by; Rebekka på 7, ho vert like før faren døyr gift med ein lokal skipskaptein som til alt overmål fann si grav på St.Helena! Og til slutt vesle Jakob på 5. Han skal bli berre 12 år gammal. Tre andre born er allereie døde. Gravfølget står nokre få meter frå kyrkjedøra, ei dør dei skal gå inn og ut av tallause gongar til kyrkja vert riven 18 år etter. Og denne grava skal seinare same kveld blir graven oppatt, fordi gamle handelsmann Olsen har høyrt lydar og alarmert naboar og ektemann med spadar og spett......? Den døde har no til alt overmål født eit barn i kista – ifølgje Herøy Kystmuseum. Denne historia har så blitt vakta vel (skandale, berre få utvalde har visst om løyndomen) – for så å sleppe fram i lyset 147 år seinare. Er det råd å sjå dei typiske konspirasjonstrekka kombinert med ei klassisk vandrehistorie? Ein stor skatt Men det finst botevon. Herøy Kystmuseum sit på ein stor skatt. Ved å reise til Loch Ness kan dei ta lærdom av skottane sitt flotte opplevelsessenter ved den goldaste innsjø ein kan tenkje seg. Ikkje ei sjel fortel ville historier om Nessie lenger. Derimot får ein gennom rom etter rom grundig fortalt historia om alle forfalskingane, kven som utførte dei, korleis løgnene blei vidareformidla av media (!), korleis overtrua grip tak i tvilen vår: Var det ikkje det eg tenkte! Det er meir mellom himmel og jord… Turistane spør etter grava til Kristin Lavransdatter. Ho levde og døde i hovudet på Sigrid Undset, som så fortalde det vidare så godt at ho fekk Nobelprisen. Hundre tusen reiser kvart år til Kreta for å sjå Knossos der uhyret Minotaurus heldt til. Knossos er ein gloheit ruinhaug, men historia er så levande fortalt i alle vestlege lærebøker at det genererer store inntekter. Drama skjer dagleg, overalt. Men dramaet må bli fortalt. Det er historia OM historia som kan leve vidare. Difor må museet ta sin eigenart på alvor, og i staden leite fram det verkelege dramaet: korleis ei kjær hustru og mor frå Voldsund kunne ende opp som det ultimate skrømt. ------------------- Døden krev sin rett Tre månader seinare spelar dramaet opp i prestens eigen heim. Den 10. mai døyr kona Sara Margrethe Daae. Ho er den sjette døde kvinna i Herøy dette halvåret, og vi ser at prosten har skrive inn hennar namn med same sirlege skrift som Anna Irgens og dei andre, men for kona har han angitt nøyaktig alder: Sara vart 35 år, 1 mnd og 4 dagar gammal. Det er som han prøver å strekke ut eit altfor kort livsløp. Ved denne grava står det fem små born i alderen 2-10 år, og midt i flokken Herøys doldis nr 1. Eg siterer Bjarne Rabbens tørre fakta: Susanne Daae 26/6 1836 g 1858 Henrik Ibsen. På digitalarkivet.no kan kven som helst gå inn på side 132 i Ministerialbok for Herøy 1816-1841 og sjå at tilfeldigvis har Anna med barnet og Ibsens svigermor hamna på same side – i «dødeboka». Kjendisar i fleng Sara Daae har eit fint gravminne i stein på Moltu. Skal tru om Henrik Ibsen nokon gong besøkte grava til si svigermor? Enn barnebarnet, statsminister Sigurd Ibsen? Eller oldebarnet, den kjende filmregissøren Tancred Ibsen. Eller kva med hans son igjen, den 90 år gamle kommandør av St.Olavs Orden Tancred Ibsen jr. (1921-2015) som er oldebarn av både Ibsen og Bjørnson og sonen til Lillebil? Nei, dei har nok neppe vore på grava til si stammor på Moltu. Slikt var ikkje så vanleg før. Men Herøy har sanneleg historier gode nok: Mora til eventyrsamlaren Peter Christen Asbjørnsen var også frå Moltu! Det kan med fordel anbefalast å gå på gravplassen Père Lachaise i Paris. I tusen variantar prøver dei å ikkje bli gløymde. Eit desperat behov for evig liv – ikkje for personen, men for minnet – avteiknar seg på mirakuløst vis i stein, det evige materialet for eit kort menneskeliv. Og som Anna blir Sara Daae gravlagd og jordfesta på same dag. Det skjer laurdag 15. mai, berre fem dagar etter dødsfallet. Hennar slekt er på Sunnmøre. ------------------ Ei kjærleikssoge Det står eit kors på Herøy gard. Det er av jern. Det rustar. Under ligg ei svær jernplate med inskripsjonen «Herunder hviler overtoldbetjent I.C.Brun 20/5 1794 † 26/11 1865 Velsignet være dit Minde». Han leita etter måtar å fortelje at han elska henne som hadde gitt han borna, og som no i eit fortvila forsøk på å gi han det åttande hadde tapt for det meiningslause; Ei mor skal ikkje døy! I eit anfall av kreativitet, genialitet eller galskap, reiste han eit svært jernkors. Der står berre Anna Med Barnet. Og så datoen då ho vart festa til jorda, kyndelsmessedagen 1841. Nedst på korset spirer det nye skot av Arons stav. Så dei ikkje skal døy, står det i 4.Mos 17. Øvst på korset er det ein sommarfugl som nettopp har floge ut av den tilsynelatande steindøde puppa. På baksida er det ei klassisk romersk gravurne, viss det då ikkje er gullkrukka med manna. Hebr 9.4. Den verkelege helten Brun gifta seg fire år etter med ei pur ung Bergensdame. Han hadde då flytta til Røyra. Ein ser huset til høgre med det same ein kjem over Herøybrua. 6 av desse borna vaks opp. Alle flytta frå Herøy. Dottera Agate vart gift Buchner. Rabben skriv at ho var pianist i Tyskland. Kven spelte ho for, kven er hennar etterkomarar? Ho døde 84 år gammal i 1934. Og kvar enn hennar grav er, så vart ho døypt i den gamle steinkyrkja på Herøy. «Den var et Monument, og da det faldt, mistede Havet en Kjending og Fjeldene en Ætling» skriv Magdalene Thoresen så poetisk. Ho vart stemora til jenta Ibsen gifta seg med. Og det var i hennar litterære salong i Bergen – der prost Thoresen fekk ny stilling i Korskirken i 1844 – at Henrik Ibsen (då teatersjef i Bergen) blei kjend med Susanne.
• Bygdebok: Mellom 1827 og 1840, Volsund, Herøy, Møre og Romsdal, Norway; Bosatt ved gården Volsund mellom 1827-1840 Brun var ein original herre — samfunnsinteressert idealist meir enn praktisk politikar, festglad meir enn kvardagsomgjengeleg, sangvinikar av temperament, offiser av proffesjon, men hadde lagt sverdet ned og i staden teke pennen opp til flittigt og ihuga bruk både i privatbrev og aviser. Han og møddest med forfalne hus og venta lenge fåfengt på statens hjelpande hand. Eit brev frå 1839 til amtmann Krogh syner både den stoda og det humør han var i: «Jeg har anmeldt og skrevet saalænge om Husenes Tilstand i Woldsund, at jeg nu er ganske hæs, og ethvert videre Nødskrig derom vil være mig ækkelt! — Jeg forlangte i sin Tid en Besigtelse afholdt over Husenes Tilstand, men man tvivlede om min Inberetnings Sandhed. En saadan Besigtelses- og Taxationsforretning — fortælles der — skal være afholdt under min Fraværelse i October f. A. paa en Reise Søndenfjelds. Commissionen skal være afholdt eller administreret af Hr. Lensmand Cappelen, som har sagt mig at han intet forstaaer af Bygningsvæsenet, og af 2de Inderster eller Huusmænd eller Lensmandsrorskarle eller Tugthuscandidater. Disse Laugrettesmænd skulde være saa ukyndige i Bygningsvæsenet, at Rygtet ikke engang vil betroe dem at taxere et Svinehuus, end sige Statens Huse —.» Arbeidet som var gjort av denne takstnemnda, som Brun ikkje tilrekna ære for to skilling, resulterte i ein reparasjonskostnad på 5 dalar. Enno vanta det vøling av lødetaket, så fóret kunne «reddes fra Fordærvelse». Med torvhuset var det like gale. Bakaromnen trong og ei omvølsle «saaat Beboerne kunde have Adgang til at erholde det tørre Brød». Jorda hadde i fleire år ikkje fått sitt rette stell, og han hadde ikkje sått eit korn «i den faste Forvæntning af Toldopsynscontoirets Forflyttelse fra det faldefærdige Woldsund». I 1840 fekk Brun sin store draum oppfylt: Han fekk flytte frå det forsølte og verharde Volsund til det solrike og logne bakkehallet i Røyra. Johan Christopher Brun (Røyra 1). Brun kom til Volsund kring 1827 som tollmann etter Ahlburg. Etter utskiftinga 1836 hadde Brun sørluten av garden. Det fortelst at han la inn 8 mål av den sams utmarka, og dette vart seinare høyrande til bruket. Attåt stovebygninga, som var offentleg eigedom, hadde han borgstove og stabbur. I 1837 bygsla han bort dei 2 plassane Gjerdet og Volsundneset og hadde avgifta av dei. I 1843 var Brun flytta i Røyra til den nye tollstasjonen, og bruket her låg bygselledigt. I presten si melding heiter det då at åkrane dei siste 5 åra har vore attlagde, men vanleg brukte sånaden å vere 1 t blandkorn, 2 t havre og 1 t poteter, avlinga 4 t blandkorn, 8 t havre og 8 t poteter. Bruket fødde 4 kyr og hest, 2 ungfe, 8 sauer. Skylda var 1 ½ v.
• Bygdebok: Mellom 1840 og 1865, Røyra, Herøy, Møre og Romsdal, Norway; Bosatt ved gården Røyra mellom 1840-1865 Det vart større verksemd i Røyra etter Robert (Jonson Røyra,1781-1866) sine dagar, men fyrst kom det ein kongeleg embetsmann på garden. Det var premierløytnant tolloppsynsmann Johan Christoffer Brun. Han var trønder og var son til Johan Mangelsen Brun, «Major og Tøimester i Trondhjem». Mor hans var Helene Fredrikke Støren. Johan Christoffer hadde militærutdaning. Han var kadett 1807 - 14, vart sekundløytnant ved Agershuus Skarpskytter-Regiment, vart seinare flytta til Trondheim og avanserte til premierløytnant, men vart sett på vartpengar 1818. I 1827 vart han utnemnd til overtollbetjent i Kristiansunds Tolldistrikt. Tollmannsbustaden var i Volsund då (sjå Volsund). Etter mange klager over det dårlege huset og det stride verlaget der, fekk han så overtalt amtmann og departement til å syte for flytting av tollstasjonen. Både Håkonsholm i Ulstein og Sivertstøl i Røyra og Fugleholmen ved Herøy var på tale til tollstasjon. Røyra var ikkje bygselledig. Det var nok i Røyra Brun helst ville, og det lukkast å få Robert Jonson til å gje opp bruket. Robert overlevde Brun og døydde som fattiglem. På folkemunn er det ikkje så mange tradisjonar som lever att om tolloppsynsmann Brun. Han høyrde til eit høgre stand, og endå han synte stor interesse for alt som kom folk og samfunn ved, hadde han vel ikkje så lett for å halde seg på talefot med vanleg folk. I staden er det mange synlege minne etter han i det han skreiv. Han var ein pennens mann. I Volda-bladet «Landboe-Avisen», seinare «Postbudet», er det både prosa og poesi frå Bruns hand. Hans militære karriere stoppa medan han var berre ungdomen. Han var idealist på sitt vis, hadde eit kjenslevart sinn og ein poetisk åre, som fekk utslag i vers som jamvel etter den tids stil må ha verka vel mykje romantisk oppskruva. For ein slik natur måtte Røyra vere ein ynskjestad. Her var det lauvskoglier og lundar, høge haugar og logne delder. Fjellet tok av for den kalde nordavinden, og sola auste sin gode varme over bakkane i sørhallet så snart ho synte seg. Røyra var reint eit Eden mot det opne og snaude Volsund med havgufsen og nordadrivet beint på. Her var det næring for Bruns fantasi og poetiske sans. «I Rørens lunde er godt å blunde ved aftenstunde» er ei herme Kristian Horvei hadde etter Brun. Landskapet fekk romantiske namn i bibelsk og katolsk stil: Varden vart omdøypt til Sinai bjerg. Elles var det St. Olavs fjell og Dagons tempel — den siste lokaliteten var i si tid på tale til tomt for Herøy Sjukeheim. Fyrste storhendet Brun opplevde i Røyra, var det nye tollflagget. Kystruta «Nordcap» presenterte det då skipet kom til Herøy 26. september 1842. Brun hadde dikta ein song til den store dagen, og det var fest med kanonsalver både frå skipet og frå stranda. Opplysninga om kanonsalvane frå stranda er heilt bokstaveleg rett. Brun hadde sett opp kanon visstnok både på Sinai bjerg og på St. Olavs fjell. Dei var til høgtidsbruk. Dei gav også sin vyrdelege salutt når Bruns medkondisjonerte frå Kjeldsund, Flåvær og Herøy stemnde til Røyra og skulle i selskap hjå Brun. Kva posisjon han hadde mellom desse er ikkje godt å vite. Mellom Brun og lækjar Sophus Høeg i Leikanger var iallfall ikkje venskapen serleg varm. Ikkje lenge etter den flaggfesten kom det sers høge og fornemme gjester til Røyra. Det var statsråd Johan Herman Vogt —sjefen for Toll- og Finansdepartementet og dermed Bruns eigen høgste sjef — som var ute på ferd i embets medfør. Han hadde med sonen Jacob og fullmektig, seinare amtmann Johan Collet, Dei kom nordafrå med kystruta. Om dette fortel statsråden i sine «Optegnelser» (Chr.a 1871) : «— da Fartøjet skulde overnatte ved Herø, saa bleve vi udenfor Røren, der tilhører Staten, og hvor en Overtoldbetjent er boende, afhentede til ham (Johan Christopher Brun) og festligen behandlede, indtil vi seent om Aftenen bleve derfra befordrede til Dampskibet.» Det seiest også at Ole Bull skal ha vore Bruns gjest i Røyra og at Brun ved dette høvet let paktaren sin, Petter Verlo, sitje utanfor veggen, så han kunne høyre Ole Bull spele. Petter Verlo var spelemann, og både Brun og andre høge herrar bodsende han Verlau i Røyra når dei hadde selskap og det skulle spelast opp til dans. Fyrste kona til Brun døydde på barnseng. Ho og barnet vart gravlagde på Herøy og ein jarnkross reist over grava med innskrifta «Anna med barnet». Tolloppsynsmann Brun er og gravlagd på Herøy. Etter Brun si tid vart tollstasjonen i Røyra nedlagd. Då kom vossingen Johannes Horvei og overtok eigedomen. 1840 – 1865 Johan Christoffer Brun, Beitstad, 20/5 1794 - 26/11 1865 gift 1. gang med Anna Margrete Irgens Holst 6/10 1799 - 23/1 1841, gift 2. gang i 1845 med Agnete Tomine Wrenstad, Bergen, 5/5 1824. Born med 1. kone: 1) Karoline Sofie 23/6 1819, gift 1852 med sakf. Olaus Withammer, busett Trondheim. 2) Johan Mangelsen 1822 †. 3) Wilhelm Mangelsen 1824 †. 4) Abraham Wilhelm Støren 4/8 1828, gift 1855 Heloise Lund, var lensmann i Vatsøy, seinare redaktør i Trondheim. 5) Isak Johan Randulf 1831 - 1838. 6) Rebekka Heloise Fredrikke 2/2 1833, gift 1863 skipskaptein Thollef Christian Madsen, Klungsøyr. 7) Jakob Anton Kristoffer 1835 - 1847. Born med 2. kone 1) Jensine Margrete Marie 1847 †. 2) Johanne Sofie Margrete Antonie 4/8 1848, gift 1871 kjøpm. Carl Hammer, busett Trondheim. 3) Agate Wilmelmina Kristofa 5/5 1850. 4) Anna Regine 28/5 1852, gift 1874 kjøpm. Christian Hagen, busett Trondheim. 5) Laura Kristine Evangeline 21/2 1854, gift 1874 politifullm. Thor Anton Engelbrethson, busett Oslo. 6) 6) Ågine Gerhardine 9/2 1860. 7) Helga Solberg 8/6 1862. I 1840 vart eigedomen skøytt over frå Regjeringa til Tollverket for 250 spd. S. å. fekk Tollverket skøyte frå Ole Fjelde på ei bygning for 350 spd. Det var eit uferdigt hus han hadde ståande i Spjelkavika. Det vart flytta hit og oppsett 1843. Brandtaksten var 1600 spd. I 1846 var brandtaksten 1700 spd og taksten på uthusa 560 spd, tils. 2260 spd. I 1865 fødde bruket hest, 8 kyr, 6 sauer. Sånaden var 3 t havre og 3 t poteter. Pårekna avling 16 t havre, 15 t pot 470 v høy. Jordvidda var 16 mål dyrka, 64 mål udyrka. Då Brun døydde, vart bruket pakta bort. Brun var tolloppsynsmann og hadde bustaden sin i Volsund til 1840.
• Magasin / Avisoppslag: 11 Des 1958

Johan giftet seg med Anne Margrethe Irgens Holst 30 Okt 1819, Inderøy, Nord-Trøndelag, Norway. Anne (datter av Claus Irgens Holst og Johanne Sophie Randulf) ble født 6 Okt 1799 , Gjørv, Inderøy, Nord-Trøndelag, Norway; ble døpt Nov 1799 , Inderøy, Nord-Trøndelag, Norway; døde 23 Jan 1841, Voldsund, Herøy, Møre og Romsdal, Norway; ble begravet 2 Feb 1841, Herøy, Møre og Romsdal, Norway. [Gruppeskjema] [Familiediagram]

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Bygdebok: Røyra, Herøy, Møre og Romsdal, Norway; Johan Christoffer Brun, Beitstad, 20/5 1794 - 26/11 1865 gift 1. gang med Anna Margrete Irgens Holst 6/10 1799 - 23/1 1841, gift 2. gang i 1845 med Agnete Tomine Wrenstad, Bergen, 5/5 1824. Born med 1. kone: 1) Karoline Sofie 23/6 1819, gift 1852 med sakf. Olaus Withammer, busett Trondheim. 2) Johan Mangelsen 1822 †. 3) Wilhelm Mangelsen 1824 †. 4) Abraham Wilhelm Støren 4/8 1828, gift 1855 Heloise Lund, var lensmann i Vatsøy, seinare redaktør i Trondheim. 5) Isak Johan Randulf 1831 - 1838. 6) Rebekka Heloise Fredrikke 2/2 1833, gift 1863 skipskaptein Thollef Christian Madsen, Klungsøyr. 7) Jakob Anton Kristoffer 1835 - 1847.
• Videre beskrivelse: Anna med Barnet - Ei Kjærleikssoge Av Helge Håberg Okt. 2012. Kontrollert 25.5.2021 Det står eit kors på Herøy Gard. Det er ulikt alle andre gravminne. Eg er ikkje kjend med at liknande inskripsjon er brukt nokon annan stad i vårt distrikt. Det står berre «Anna med barnet» på tverrstaven av eit 1,6 m høgt kors i svart støypejern. Ja, og så tala 18 2/2 41. Korset står høgt og er i dag det einaste gravminnet som visest i profil over Herøyberget, den eldgamle kyrkjestaden i Herøy. Innskrifta er austvendt. Korset er støypt i to delar som langsamt er i ferd med å gå frå kvarandre. Like ved ligg grava til ektemannen; tolloppsynsmann Johan Christopher Brun. Gravminnet står berre få meter frå utgangsdøra til den gamle steinkyrkja som låg her. Eit spøkelse? Det står eit kors på Herøy Gard, ulikt alle andre. Det må vere noko spesielt med denne Anna. Ja, har du ikkje høyrt? Det gjekk folk forbi grava ein sein kveld. Det høyrdest barnegråt. I stort hast vart grava opna, men det var for seint. Kloremerke på innsida av loket avslørte tragedien: Anna hadde født eit barn i kista. No var begge døde. Den dag i dag høyrest gråt frå grava på stille sommarkveldar. Ei ganske grotesk spøkelseshistorie, fortalt i mange variantar, til og med til skuleborn. Korleis kan ei mor med mange etterkomarar ende opp som hovudperson i ei spøkelseshistorie? Er det tidsspennet på 150 år? Er det vår tids renessanse for «Åndenes makt»? Er det Hollywoods massive marknadsføring av grøssarar, vampyrar og zombiar? Eg har snakka med ganske mange eldre menneske om dette. Ingen kan hugse ei slik historie frå sin barndom eller ungdom. Frå 1973 arbeidde eg som sommarvikar med plenslått i Herøy kommune. Ein eller to gongar for sommaren vart vi frakta med båt til Herøy for å slå graset på kyrkjegarden med ljå og langorv. Det var aldri snakk om noka spøkelseshistorie. Heller ikkje den eine gongen vi var inne hos den siste eigaren på Herøy Gard før kommunen overtok i 1973. Erik Venja f.1901 hadde hatt hand om garden sidan 1941. Frå midtpunkt til utkant Heilt frå 1100-talet då ei steinkyrkje mykje lik den på Giske vart reist, og til 1916 hadde denne vesle øya vore sentrum i herøyværingens liv. Dåp og gravferd, kyrkjegong og kunngjeringar, handel og vandel på butikken i buda like ved. Absolutt alle herøyværingar, unge som gamle, gjekk like forbi dette korset i 75 år. I 1859 vart steinkyrkja riven og steinen delvis brukt i fundamentet for ei større kyrkje like ved. I 1916 vart denne trekyrkja flytta til Fosnavåg, same året som Hans Simonsen, den siste handelsmannen på Herøy døydde. Fram til 1976 då Herøybrua vart opna, skjedde det lite anna enn forfall på den gamle kyrkjestaden. Slik skriv Bjarne Rabben i Herøysoga: «Den vesle tradisjonsrike øya, der alle vegar samla seg i eit midtpunkt gjennom hundrevis av år, vart no liggjande ulagleg for den nye tids tilhøve.» Frå 1976, då Herøybrua opna, strøymer herøyværingen atter til øya. Kystmuséet kjem til, og dei siste 20 åra det vidgjetne sogespelet Kongens ring, med musikk av ein av dei finaste tonesnikkarane i nyare norsk kyrkjemusikk, Svein Møller. Segna blir soge. Ein konspirasjonsteori blir til. Korset med den gåtefulle innskrifta triggar fantasien og i juli 1988 trykkjer Vestlandsnytt det eg hittil har funne er den eldste skriftlege omtalen av segna. Til jul i 1990 kjem sogelagstidsskriftet Folk og Fortid ut, og der går Jardar Eggesbø Abrahamsen greitt gjennom kjende fakta og bruken av segna som ei skrømtesoge for guidane. Så skjer «det fatale»: Ved å vise til ein lokal tradisjonsberar som påstår seg å kunne gjere greie for korleis historia har gått frå mor til dotter direkte frå ei jente som var 10 år då dette skjedde, har segna fått truverd, det utrulege har mest truleg skjedd! Ja, trur ein på sjøormen, skulle det berre mangle om ikkje einkvan fekk ein glimt av han i ny og ne – som i Loch Ness… Og for kvar gong ei «skrømtesoge» vert fortalt, for kvar gong veks truverdet. Folkloristar får forklare dette betre. Men ein må dessverre minne om at julenissen ikkje finst, aldri så mykje han dukkar opp kvar jul. Difor opprører det meg ganske sterkt når Herøy Kystmuseum går ut med denne historia som reine sanninga, t.d. på digitaltfortalt.no. Her er segna blitt til historieskriving med ei mengde detaljerte «fakta». Vår store lokalhistorikar Bjarne Rabben nemner ikkje dette i det heile. Dei med sans for konspirasjonsteoriar forklarer så dette med at ei slik skandale for all del måtte døljast. Men skandalen oppstår først i vår tid, når ei skrømtesoge – eg synest Abrahamsen brukar eit godt ord – kan bli til vedteken sanning. Kalde fakta frå eit verhardt land Både Anna og ektemannen var utdanna folk. Men ein treng ikkje utdanning for å konstatere at ei firebornsmor ligg på likstrå i Voldsund i 10 hustre januardagar. På vestraat.net kan ein lese at Anne Margrethe Irgens Holst var fødd den 6. oktober 1799 i Gjørv, Inderøy, Nord-Trøndelag og at ho den 30. oktober 1819 gifta seg med Johan C. Brun frå Beitstad. Vigsla sto i Mære kyrkje i Sparbu. Absolutt all slekt frå Nord-Trøndelag altså. Anna døydde den 23. januar, ein laurdag. Kyrkjeboka opplyser at gravferdsdagen er 2. februar, ein tysdag. På den tid sytte vanlegvis folk sjølve for å få sine døde i jorda. Så skjedde jordfestinga ein dag presten hadde høve, gjerne utpå våren. Eit rør av tre, eller ein staur, vart sett ned på kista, slik at jordpåkastinga kunne skje. Restar av dette røret kan sjølvsagt ha sett fantasien i sving, med omsyn på luft og liknande. Men i dette høvet har truleg gravferd og jordpåkasting skjedd same dag, den 2. februar 1841. At det tok 10 dagar kan forklarast med at all slekt budde langt unna. Men det er uvisst i kva grad det i det heile var realistisk å foreta lange reiser midt på vinteren i 1841. Eit anna mulig alternativ er at kista vart sett ned, la oss seie 5-6 dagar etter dødsfallet. I så fall vart det nok sett ein staur ned på kisteloket. Det var slik vanlege folk ordna seg. I 1876, like etter at valutaen hadde blitt kroner, var takstane for prestetenester slik: Barnedåp: Kr 1,- Gravferd: Kr 2,- (Men med prest: Kr 10,- !) Giftarmål: Kr 10,- «Vanlege folk» ordna nedsetting av kiste sjølve, så foretok presten jordpåkastinga etter preika ein gong utpå våren. Dei færraste tok seg råd til å betale 5-dobbelt for prest til stades. Men Brun og kona Anne høyrde til «dei kondisjonerte» som hadde selskapeleg omgang med presten på hi sida av sundet. I dette høvet var presten sikkert til stades. Skilnad på gravferd og jordfesting Ein tysdag? Jordfestinga skjedde då vanlegvis ein søndag etter preiketid! Men denne tysdagen var det kyndelsmesse. Sjølv om den gamle lysmessa (missa candelarum) var gått ut av bruk alt i 1771, har dagen halde seg heilt inn i vår tid. Personar med ein viss status og rang betalte presten for eigne gravferder. Det er seks «døde quindekjøn» i Herøy første halvår 1841. Dei fire andre som døyr etter Anna denne vinteren vert alle jordfesta søndag 25.april, to veker etter påske! Det er i ein parantes verdt å merke seg at ritualet med jordfesting er så eldgammalt at det antakeleg skriv seg frå førkristen tid: «Av jord er du komen, til jord skal du bli, av jord skal du atter oppstå» står ikkje i Bibelen. Tankegangen med å feste den døde til jorda er sjølvsagt å hindre «gjengangere». Døden hadde dei gamle god greie på. Presten i Herøy då heitte Hans Conrad Thoresen. Berre 26 år gammal hadde han blitt utnemnd til prost. Og i 1844 vart han sokneprest i Korskirken i Bergen og svigerfar til sjølvaste Henrik Ibsen. Linken var den litterære tredjekona; danske Magdalene Thoresen. Ved grava denne februardagen sto då ei rad «kondisjonerte», som anten blir, eller allereie er vel akta personar. Ved grava sto og den 21 år gamle dottera Karoline, seinare gift med sakførar Withammer i Trondheim. Der sto og sonen Abraham Wilhelm Støren på 12, seinare lensmann og redaktør i same by; Rebekka på 7, ho vert like før faren døyr gift med ein lokal skipskaptein som til alt overmål fann si grav på St.Helena! Og til slutt vesle Jakob på 5. Han skal bli berre 12 år gammal. Tre andre born er allereie døde. Gravfølget står nokre få meter frå kyrkjedøra, ei dør dei skal gå inn og ut av tallause gongar til kyrkja vert riven 18 år etter. Og denne grava skal seinare same kveld blir graven oppatt, fordi gamle handelsmann Olsen har høyrt lydar og alarmert naboar og ektemann med spadar og spett......? Den døde har no til alt overmål født eit barn i kista – ifølgje Herøy Kystmuseum. Denne historia har så blitt vakta vel (skandale, berre få utvalde har visst om løyndomen) – for så å sleppe fram i lyset 147 år seinare. Er det råd å sjå dei typiske konspirasjonstrekka kombinert med ei klassisk vandrehistorie? Ein stor skatt Men det finst botevon. Herøy Kystmuseum sit på ein stor skatt. Ved å reise til Loch Ness kan dei ta lærdom av skottane sitt flotte opplevelsessenter ved den goldaste innsjø ein kan tenkje seg. Ikkje ei sjel fortel ville historier om Nessie lenger. Derimot får ein gennom rom etter rom grundig fortalt historia om alle forfalskingane, kven som utførte dei, korleis løgnene blei vidareformidla av media (!), korleis overtrua grip tak i tvilen vår: Var det ikkje det eg tenkte! Det er meir mellom himmel og jord… Turistane spør etter grava til Kristin Lavransdatter. Ho levde og døde i hovudet på Sigrid Undset, som så fortalde det vidare så godt at ho fekk Nobelprisen. Hundre tusen reiser kvart år til Kreta for å sjå Knossos der uhyret Minotaurus heldt til. Knossos er ein gloheit ruinhaug, men historia er så levande fortalt i alle vestlege lærebøker at det genererer store inntekter. Drama skjer dagleg, overalt. Men dramaet må bli fortalt. Det er historia OM historia som kan leve vidare. Difor må museet ta sin eigenart på alvor, og i staden leite fram det verkelege dramaet: korleis ei kjær hustru og mor frå Voldsund kunne ende opp som det ultimate skrømt. ------------------- Døden krev sin rett Tre månader seinare spelar dramaet opp i prestens eigen heim. Den 10. mai døyr kona Sara Margrethe Daae. Ho er den sjette døde kvinna i Herøy dette halvåret, og vi ser at prosten har skrive inn hennar namn med same sirlege skrift som Anna Irgens og dei andre, men for kona har han angitt nøyaktig alder: Sara vart 35 år, 1 mnd og 4 dagar gammal. Det er som han prøver å strekke ut eit altfor kort livsløp. Ved denne grava står det fem små born i alderen 2-10 år, og midt i flokken Herøys doldis nr 1. Eg siterer Bjarne Rabbens tørre fakta: Susanne Daae 26/6 1836 g 1858 Henrik Ibsen. På digitalarkivet.no kan kven som helst gå inn på side 132 i Ministerialbok for Herøy 1816-1841 og sjå at tilfeldigvis har Anna med barnet og Ibsens svigermor hamna på same side – i «dødeboka». Kjendisar i fleng Sara Daae har eit fint gravminne i stein på Moltu. Skal tru om Henrik Ibsen nokon gong besøkte grava til si svigermor? Enn barnebarnet, statsminister Sigurd Ibsen? Eller oldebarnet, den kjende filmregissøren Tancred Ibsen. Eller kva med hans son igjen, den 90 år gamle kommandør av St.Olavs Orden Tancred Ibsen jr. (1921-2015) som er oldebarn av både Ibsen og Bjørnson og sonen til Lillebil? Nei, dei har nok neppe vore på grava til si stammor på Moltu. Slikt var ikkje så vanleg før. Men Herøy har sanneleg historier gode nok: Mora til eventyrsamlaren Peter Christen Asbjørnsen var også frå Moltu! Det kan med fordel anbefalast å gå på gravplassen Père Lachaise i Paris. I tusen variantar prøver dei å ikkje bli gløymde. Eit desperat behov for evig liv – ikkje for personen, men for minnet – avteiknar seg på mirakuløst vis i stein, det evige materialet for eit kort menneskeliv. Og som Anna blir Sara Daae gravlagd og jordfesta på same dag. Det skjer laurdag 15. mai, berre fem dagar etter dødsfallet. Hennar slekt er på Sunnmøre. ------------------ Ei kjærleikssoge Det står eit kors på Herøy gard. Det er av jern. Det rustar. Under ligg ei svær jernplate med inskripsjonen «Herunder hviler overtoldbetjent I.C.Brun 20/5 1794 † 26/11 1865 Velsignet være dit Minde». Han leita etter måtar å fortelje at han elska henne som hadde gitt han borna, og som no i eit fortvila forsøk på å gi han det åttande hadde tapt for det meiningslause; Ei mor skal ikkje døy! I eit anfall av kreativitet, genialitet eller galskap, reiste han eit svært jernkors. Der står berre Anna Med Barnet. Og så datoen då ho vart festa til jorda, kyndelsmessedagen 1841. Nedst på korset spirer det nye skot av Arons stav. Så dei ikkje skal døy, står det i 4.Mos 17. Øvst på korset er det ein sommarfugl som nettopp har floge ut av den tilsynelatande steindøde puppa. På baksida er det ei klassisk romersk gravurne, viss det då ikkje er gullkrukka med manna. Hebr 9.4. Den verkelege helten Brun gifta seg fire år etter med ei pur ung Bergensdame. Han hadde då flytta til Røyra. Ein ser huset til høgre med det same ein kjem over Herøybrua. 6 av desse borna vaks opp. Alle flytta frå Herøy. Dottera Agate vart gift Buchner. Rabben skriv at ho var pianist i Tyskland. Kven spelte ho for, kven er hennar etterkomarar? Ho døde 84 år gammal i 1934. Og kvar enn hennar grav er, så vart ho døypt i den gamle steinkyrkja på Herøy. «Den var et Monument, og da det faldt, mistede Havet en Kjending og Fjeldene en Ætling» skriv Magdalene Thoresen så poetisk. Ho vart stemora til jenta Ibsen gifta seg med. Og det var i hennar litterære salong i Bergen – der prost Thoresen fekk ny stilling i Korskirken i 1844 – at Henrik Ibsen (då teatersjef i Bergen) blei kjend med Susanne.
• Folketelling: 1801, Gjørv, Inderøy, Nord-Trøndelag, Norway; https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01058459002060

Notater:

Døpt:
Øverst på høyre side. Dato er ikke å lese

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Bygdebok: Frøset, Sparbu, Nord-Trøndelag, Norway; Johan Mangelsen Brun blir eier av gården Frøset i Sparbu i 1810, da kjøper den av nevøen sin, Johan Fredriksen Brun, for 4 000 rdl. Han hadde i 1786 blitt g.m. Abel Marie Møllmann, f. 1765. Hun døde i barsel da deres første barn kom til verden i 1787. Men barnet, en datter som fikk samme navn som mora, levde opp. Hun ble i 1822 g.m. senere byskriver i Trondheim, Even Solberg. Han var f. i 1787, som sønn av Peder Evensen og Guru Mortensdatter Hundlo, Egge, men hadde vokst opp på Solberg prestegård i Betstad. Johan Mangelsen ble i 1788 oppgift med Helene Fredrikke Støren, f. 1768. Barn: (De hadde totalt 6 barn sammen. Bygdeboken nevner bare de 3 første) 1) Johan Støren Brun, f. 1792. Neste eier. 2) Johan Christofer, f. 1794. Overtollbetjent i Trondheim. 3) Lornts Christofer, f. 1797. Tollbetjent i Trondheim. Johan Mangelsen Brun var kortere eller lenger tid også eier av flere gårder, bl.a. nedre Vist, som også hans mor hadde eid en tid. Han hadde også vært eier av Vestvik i Beitstad før broren Paul, og der hadde han også bodd i sitt 2. ekteskap, barna hans fra dette er således alle født der. Men før han kom til Frøset straks etter århundreskiftet var han skilt fra sin siste kone. Brun avanserte til major i kavalleriet, og han var i mange år også amtsveimester i Nordre Trondhjems Veidistrikt. Som sådan kunngjør han i "Adressa" for 1. mars 1811 følgende trafikkregel: "Paa det at imødekommende Reisende ikke skal kiøre og ride paa hinanden, som ofte forvolder ei allene Ophold, men tillige Skade og Ulykker, saa kundgjøres herved til almindelig Efterretning og Befølgelse, for saavidt Nordre Trondhjems Veidistrikt angaaer, at de holde til den Side af Veien hvor Grøften haves nærmest til høire Haand, og hvo som efter denne Kundgjørelse handler derimod, og saaledes forvolder førbenævnte Uleiligheder, maa vente at vorde fordret til alvorlig Ansvar, alt efter Omstændighederne, og tage Skade for Hiemgield". "Hjemgjeld" betyr selvforskyldt skade eller tap. I 1818 overdrar J. M. Brun gården til sin sønn, Johan Støren Brun, titulert som "Premierlieutnant og adjungerede (assisterende) Veimester". Prisen er 1 800 spd. + kår, men også her tar selgeren forbehold om å få bruke gården så lenge han ønsker "mod at betale de sædvanlige Skatter og Afgifter".
• Slektsvåpen: 1790
• Folketelling: 1801, Beitstad, Stjørdal, Nord-Trøndelag, Norway; http://digitalarkivet.arkivverket.no/ft/person/pf01058458000963 Sivilstand: Givt 2den gang Yrke: Characteriseret ridtmæster, og premierlieutenant ved sparboiske dragon compagnie
• Beskrivelse i Litteratur: Mellom 1819 og 1831; Beskrivelse av hendelser tilknyttet tiden som Anleggsleder ved Kong Karl Johans Vei 1821-1822, fra planlegging og utføring av veiarbeidet til senere anklager, rettsgang, domfellelse, anke og endelig frikjennelse for å ha utvist «hensigtsstridige, skjødesløse, ødsle og uredelige Forhold» i sin ledelse av anlegget.

Notater:

Døpt:
- Dom: II. Advent => 2. søndag i advent = 4. desember 1757
- Tvillingfødsel

Navn:
Det er en historie knyttet til navnet Mangelsen.
Da Familien bodde på Frøset var den kjente general Johan von Mangelsen gjest på gården. Fruen var gravid. Og da generalen så henne gå over tunet, spådde han at hun ville få tvillinger. Hun sa da at om det var så, da skulle den ene kalles opp etter generalen. Og slik ble det

Johan giftet seg med Helene Fredrikke Støren 13 Jun 1788, Stjørdal, Nord-Trøndelag, Norway, og ble skilt 13 Apr 1809. Helene (datter av Johan Johansen Støren og Maren Sabine Wessel) ble født 3 Feb 1768 , Dolmøy, Hitra, Sør-Trøndelag, Norway; ble døpt 11 Feb 1768 , Hitra, Sør-Trøndelag, Norway; døde 5 Mai 1848, Trondheim, Sør-Trøndelag, Norway; ble begravet 11 Mai 1848, Vår Frue kirke, Trondheim, Sør-Trøndelag, Norway. [Gruppeskjema] [Familiediagram]

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Bygdebok: Frøset, Sparbu, Nord-Trøndelag, Norway; Johan Mangelsen Brun blir eier av gården Frøset i Sparbu i 1810, da kjøper den av nevøen sin, Johan Fredriksen Brun, for 4 000 rdl. Han hadde i 1786 blitt g.m. Abel Marie Møllmann, f. 1765. Hun døde i barsel da deres første barn kom til verden i 1787. Men barnet, en datter som fikk samme navn som mora, levde opp. Hun ble i 1822 g.m. senere byskriver i Trondheim, Even Solberg. Han var f. i 1787, som sønn av Peder Evensen og Guru Mortensdatter Hundlo, Egge, men hadde vokst opp på Solberg prestegård i Betstad. Johan Mangelsen ble i 1788 oppgift med Helene Fredrikke Støren, f. 1768. Barn: (De hadde totalt 6 barn sammen. Bygdeboken nevner bare de 3 første) 1) Johan Støren Brun, f. 1792. Neste eier. 2) Johan Christofer, f. 1794. Overtollbetjent i Trondheim. 3) Lornts Christofer, f. 1797. Tollbetjent i Trondheim. Johan Mangelsen Brun var kortere eller lenger tid også eier av flere gårder, bl.a. nedre Vist, som også hans mor hadde eid en tid. Han hadde også vært eier av Vestvik i Beitstad før broren Paul, og der hadde han også bodd i sitt 2. ekteskap, barna hans fra dette er således alle født der. Men før han kom til Frøset straks etter århundreskiftet var han skilt fra sin siste kone. Brun avanserte til major i kavalleriet, og han var i mange år også amtsveimester i Nordre Trondhjems Veidistrikt. Som sådan kunngjør han i "Adressa" for 1. mars 1811 følgende trafikkregel: "Paa det at imødekommende Reisende ikke skal kiøre og ride paa hinanden, som ofte forvolder ei allene Ophold, men tillige Skade og Ulykker, saa kundgjøres herved til almindelig Efterretning og Befølgelse, for saavidt Nordre Trondhjems Veidistrikt angaaer, at de holde til den Side af Veien hvor Grøften haves nærmest til høire Haand, og hvo som efter denne Kundgjørelse handler derimod, og saaledes forvolder førbenævnte Uleiligheder, maa vente at vorde fordret til alvorlig Ansvar, alt efter Omstændighederne, og tage Skade for Hiemgield". "Hjemgjeld" betyr selvforskyldt skade eller tap. I 1818 overdrar J. M. Brun gården til sin sønn, Johan Støren Brun, titulert som "Premierlieutnant og adjungerede (assisterende) Veimester". Prisen er 1 800 spd. + kår, men også her tar selgeren forbehold om å få bruke gården så lenge han ønsker "mod at betale de sædvanlige Skatter og Afgifter".
• Folketelling: 1801, Beitstad, Stjørdal, Nord-Trøndelag, Norway; http://digitalarkivet.arkivverket.no/ft/person/pf01058458000964

Notater:

Døpt:
"Helena Friderica"

Død:
Dødsannonsen fra den 8.mai skriver at hun døde den 15. Dette må være en trykkfeil (i kirkeboken er 5.mai oppgitt).

Notater:

Skilt:
Helene Frederiche født Støren var blitt skilt fra Mangelsen Brun 13. april 1809. I brev av 28. februar 1820 til Hans Exelentie von Rosenkrands klaget hun over at den årlige pensjon på 200 daler mannen skulle betale henne, ikke var blitt utbetalt etter 1814. Brevet var ekspedert videre til Justisdepartementet av Joh. Augiandels med beskjed om at «Majoren måtte tilhållas, att ordentligen, och på upgifvit sätt, utbetala det årliga bidrag».

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Folketelling: 1801, Gjørv, Inderøy, Nord-Trøndelag, Norway; https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01058459002058 Familiestilling: Huusbonde Sivilstand: Bægge i første ægteskab Yrke: Hafde begyndt at studere men begav det, og kjøbte gjørv og af den nærer sig og b

Claus + Johanne Sophie Randulf. Johanne ble født 5 Sep 1768 , Singsås, Sør-Trøndelag, Norway; døde 7 Aug 1854, Moen, Elverum, Hedemark, Norway; ble begravet 17 Aug 1854, Løten kirke, Hedemark, Norway. [Gruppeskjema] [Familiediagram]

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Folketelling: 1801, Gjørv, Inderøy, Nord-Trøndelag, Norway; https://www.digitalarkivet.no/census/person/pf01058459002059 Familiestilling: Hans kone Sivilstand: Bægge i første ægteskab Merknader: "født randulf"

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Yrke: Premiermajor
• Bygdebok: Mellom 1710 og 1752, Støre, Skogn, Nord-Trøndelag, Norway; Johan Christopher Brun fikk kjøpt gården Støre så billig på grunn av husenes og gårdens forfallne tilstand. Og for å betale ut sin mor lånte J. Chr. som ennu var løitnant, 160 rd. av Jørgen Coldevin den 26. september mot pant i Støre og innfridde morens lån. Denne "løitnant Brun" er det som i 1749 står på listen over kirketiende med 8 skp. bygg og 16 skp. havre; det var 1/3 av tienden. Major Johan Christopher Brun ble gift med Paulina Schauer.
• Bygdebok: Mellom 1752 og 1765, Frøset, Sparbu, Nord-Trøndelag, Norway; Frøset hadde skiftet eier allerede i 1728, da Johan Christofer Brun kjøpte den på auksjon over kongegods. Brun var jo ennå bare 18 år, så i realiteten var det vel faren, major Lornts Olsen Brun på Støre i Skogn som kjøpte den i sønnens navn. Eller formelt, J. Chr. Brun var kjøper med faren som formynder. Lorents Brun var g.m. Anne Marie, f. Reisner, og sønnen Johan Christofer var født på Støre i 1710. Også han slo inn på den militære løpebane, og hadde avansert til kaptein før han i 1744 ble g.m. datter til løytnant Fredrik Schauer og frue Anna Benedikte, f. Muus, Snåsa, Pauline, f. 1722. Pauline og J. Chr. Brun bosatte seg visstnok ikke på Frøset før i 1752. Bruns mor, Anne Marie, flytta hit sammen med dem, men hun hadde da blitt enke. Hun døde her i 1759. Brun er oppført som bruker her både i 1755 og 1762, så en kan vel for så vidt si at Frøset hadde blitt selveiergård fra 1752. Brun drev vel gården ved hjelp av tjenere og husmenn, selv var han da major og sjef for Nordenfjeldske Dragonregiment. Pauline og Johan Christofer Brun hadde 5 barn. I likhet med så mange av sine yrkeskolleger så ble også J. Chr. Brun etter hvert en stor jorddrott. Allerede før han kom til Frøset hadde han overtatt farsgården Støre, og hadde vel trolig bodd der fra han ble gift. I 1754 kjøper han Hegstad på Sandvollan, samme år også Aurstad-Aunet i Henning, i 1755 begge Hofstadgårdene, og i 1760 Lånkan. På vintertinget i 1758 klager Brun over at mange av dragonkvarterene i Sparbu ikke holder "Dragounerne med den nødvendige Mundur", og tinget pålegger kvarterholderne å rette på dette. Men det later til at det ikke var bare dragonenes mundur han holdt et øye med. I 1760 har han stevnet en av tjenestejentene sine, Marie Botolfsdtr., «for 4re Gange Lejermaal med Dragoun Ole Pedersen», hvordan han nå visste det. Kirkeboka forteller nemlig at det i bare ett av tilfellene hadde resultert i barn. Ole og Marit giftet seg for øvrig samme år, og bosatte seg i Gjevika. I 1761 er Brun igjen ute, denne gang må dragon Johan Olsen Strugstad stå til rette for et leiermål som skal ha foregått på dragonkvarteret Hamrem, med ei av tausene der, Karen Pederdtr. Jo, han passet nok på sine underordnede, men det er lite å finne om hvordan han forholdt seg til sine egne sønners eskapader. Johan Christofer Brun døde i 1765, og 2 år senere blir Pauline oppgift med oberstløytnant Peter Magnus Boysen, f. 1728 på Sjelland. Han blir derved den nye eier her, og også bruker. Han døde her som generalmajor i 1794. (Anmerkning. Kilden oppgir navnet til Johan Christopher Brun som "Catharina", dette er feil og jeg har endret det i teksten til "Anne Marie". For kilde, se hennes skifte fra 28 Apr 1759)

Notater:

Gravlagt:
Finner ikke begravelsen i Kirkeboken. Det ser ut til å mangle sider fra akkurat denne perioden

Johan giftet seg med Paulina Schauer 1744. Paulina (datter av Friderich Leonard Schauer og Benedicte Anna Muus) ble født 1719 , Snåsa, Nord-Trøndelag, Norway; døde 8 Jun 1804, Frøset, Sparbu, Nord-Trøndelag, Norway; ble begravet 24 Jun 1804, Sparbu, Nord-Trøndelag, Norway. [Gruppeskjema] [Familiediagram]

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Bygdebok: Frøset, Sparbu, Nord-Trøndelag, Norway; Gift med Johan Christofer Brun i 1744. Først bosatt på gården Støre i Skogn; flyttet til Frøset i 1752. Brun er oppført som bruker her både i 1755 og 1762, så en kan vel for så vidt si at Frøset hadde blitt selveiergård fra 1752. Brun drev vel gården ved hjelp av tjenere og husmenn, selv var han da major og sjef for Nordenfjeldske Dragonregiment. Pauline og Johan Christofer Brun hadde 5 barn. Johan Christofer Brun døde i 1765, og 2 år senere blir Pauline oppgift med oberstløytnant Peter Magnus Boysen, f. 1728 på Sjelland. Han blir derved den nye eier her, og også bruker. Han døde her som generalmajor i 1794. Paulines ekteskap med Boysen var naturlig nok barnløst, og heller ingen av hennes barn fra 1. ekteskap kom til å overta gården i første omgang. I 1804 overdrar hun gården til sin ennå bare 15 år gamle sønnesønn, Johan Christofer Fredriksen Brun, f. 1789 på Ålberg, for 3 500 rdl. Det er umulig å finne noen plausibel forklaring på hva «Generalmajorinden» egentlig mente med denne overdragelsen, det blir bare gjetninger. Begge hennes eldste sønner var riktignok døde, Lorents i 1786, Fredrik i 1795. Men de to yngste levde jo, og ikke annet enn en kan se så bodde de her også. Salget ser imidlertid ut til å ha skjedd i full forståelse med dem. Begge var riktignok i etablerte, sikre offiserstillinger, men likevel. I skjøtet til sønnesønnen er nevnt at handelen bl.a. omfatter «alle Huuse og samtlige Kakkelovne, Bryggekjedel og indemured Jerngryde, det til Qvarteret hørende Chambree (militært feltutstyr) samt Dragounhesten og Gaardens Andeel i Mæhre Kirkes kjøb. Dog forbeholder jeg mig at bruge og beboe Gaarden saalænge jeg finder forgodt». Så det later til at hun ikke hadde i sinne helt å gi seg, «gamla». Hun var jo nå 82 år! Men hun må nesten ha handlet i overmot, eller «rast i fægden» som de gamle sa. Bare 1 måned etter at hun underskrev skjøtet lukket hun sine øyne for godt. Mennesket spår, men Gud rår. Boet etter henne viser bl.a. sølvsaker for 130 rdl., 15 store linduker og en mengde servietter av lin, i alt løsøre for 1 155 rdl., inkl. Gårdens besetning. Og også selve gården er tatt med for 3 500 rdl., da skjøtet ikke var tinglest enda. Det ble imidlertid gjort kort tid senere. Men hva hjalp all denne formuen, gjelden var nesten like stor, så det ble bare 198 rdl. igjen til deling.
• Folketelling: 1801, Frøset, Sparbu, Nord-Trøndelag, Norway; http://digitalarkivet.arkivverket.no/ft/person/pf01058460001085 Familiestilling: Huusmoder Sivilstand: Enke efter 2det egteskab Yrke: Enkefrue generalmajorinde og gaardbeboer Merknader: "fød schaur"

Notater:

Gravlagt:
Oppgitt som "Paulina Boysen", etter hennes andre ekteskap

Andre Hendelser og Egenskaper:

• Kort Biografi: Johan Johansen Støren, født 20. januar 1715, var altså bare 3 år da faren døde. Kort etter ble bygden hardt hjemsøkt av Armfeldts soldater, og moren ble sittende i trange kår. Da Johan var 10 år besøkte sokneprest Bendix Friis henne, og etter det ble gutten pleiesønn hos presten, som etter noen år sendte ham til Katedralskolen i Trondhjem. Derfra ble han dimittert i 1739 og ble teologisk student ved Københavns Universitet. Det var ved immatrikuleringen der at vi for første gang får vite at han brukte Støren som slektsnavn. I Universitetets matrikkel, bind 2, s. 607, står det under året 1739: Under E. Nidrosiana: «24 Johannes Størn Prœcept. Priv. L. Holberg.» Dette er utlagt at Johan Støren, 24 år gammel, er immatrikulert med professor Ludvig Holberg som privatprœceptor. Det er blitt hevdet at Johan Johansen tok Støren som slektsnavn for å markere sin opprinnelse, at han var nordmann. Det fantes også andre Støren’er på denne tiden, og så sent som etter 1850 treffer man i Trondhjem og omland på Støren’er som ikke hører til den nåvœrende slekt. I København levde Johan Støren ytterst kummerlig. ja, han skrev selv i sin selvbiografi: — Imidlertid tvang min Fattigdom mig til at forlade Academiet (d. e. universitetet) og rejse til Trondhiem for der at søge Condition. Den ret faderlige sindede Biskop Hagerup imod alle fattige og forladte Geistlige, spurgte mig ved første Anmeldelse: om jeg vilde betroe mig under Hans Forsorg, saavel i Condition, som og anden Velfœrd? med et bøjet Hierte satte jeg mine Veye, nest Gud, Under Hands Bestyrelse. Der stoede mig da strax paa en Gang fleere Conditioner aabne, men Biskoppen giorde Valget og styrede mig til den brave og retsindige Hrr. Albert Top, sogneprœst i Aafjorden, sigende derhos: at i dette Huus kunde jeg lære meget godt, som kunde komme mig til Nytte i Fremtiden. Efter 2nde Aars Forløb døde Hrr. Top, just i det samme Hand blev kaldet til Nye-Kirken i Bergen. Biskop Hagerup vilde strax have mig til Trondhiem i Nœrheden hos sig, hvor Hand har betinget mig en fordeelagtig Condition hos den brave Cancellie-Raad Hveding, hvis Søn jeg allerede 1/2 Aar forud havde til Infomation i Aafjorden. Men paa Indreysen til Trondhiem fik jeg til min store Bedrøvelse høere, at Biskop Hagerup var ved Døden afgangen i samme Dage. — Han dro senere tilbake til København for å avslutte sine studier, og ble 15. juli 1745 teologisk kandidat med karakteren «non». I studietiden i København fikk han kontakt med biskop Hans Egede, som først rådet ham til å dra som misjonær til Grønnland, men senere frarådet ham det p.g.a. hans svake konstitusjon. I 1746 kom han som adjunkt til Bjørnør, «hvor jeg forestod det Sognepræstelige Embedde i 20 Aar, men min Indkomme var i de første 9 Aar, meedens min Formand levede, neppe noget Aar 40 Rd., thie der var ogsaa Capellan pro Loco i Kaldet». Hans forgjenger som sokneprest til Bjørnør var Christopher Wessel (1674-1754), en bror av Peter Wessel Tordenskiold. Han var gift med Karen Nielsdatter Bie. Deres datter Maren Sabine Wessel ble 21. november 1747 gift i Bjørnør med Johan Støren. Hun var født 14. desember 1725, og døde 14. juli 1809. Hun fikk 16 barn. Til tross for vanskelige økonomiske kår søkte Johan Støren om å få bli lengst mulig i Bjørnør, men i 1765 ble han forflyttet til Hitra som prost i Fosen og sokneprest til Hitra. Som prost i Fosen nedla han et veldig arbeid, først og fremst for folkeopplysningen og fattigstellet. Etter sin siste visitas uttalte biskop Gunnerus: — I Henseende til Fattiges Forsørgelse i Menighederne har man den duelige, aarvaagne og nidkjœre Provst over Fosen Provsti Hr. Johan Støren at takke for en meget god og nyttig Indrætning til Fattiglægder, som ved hans gode og kloge Bestræbelser strax blev istandsat og indfort i hans Provstie. I de andre Provstier, hvor man tillige har forsøgt at indføre samme, er det gaaet mere langsomt frem. I 1769 sendte han bispen en betenkning med forslag til organisering av skolestellet og lærernes avlønning. Han pekte på hvor viktig det var å kunne betale lærerne skikkelige lønninger, og mente at skolefundasens overholdelse måtte overvåkes av Stiftsdireksjonen (se for øvrig Henrik Sodal: Prost Johan Støren i Fosen 1765-74. Levanger 1933.) Resolusjonen av 1775 om skolestellet på landsbygden var en fullstendig seier for hans ideer. Han fikk også fastlagt soknegrensene på Hitra, grenser som gjelder den dag i dag. For hans store arbeid ba biskop Bang i 1773 Kancelliet om å la Støren få det rikere Stjørdal soknekall som belønning. Av andre ting fra hans virksomhet pâ Hitra kan nevnes en avhandling om åkerdyrkingen på Hitra, innsendt til Landhusholdningsselskapet hvor han var korresponderende medlem. I 1774 ble han utnevnt til prost i Stjørdal. Hans økonomiske kår ble nå betydelig bedre, men hans store barneflokk krevde hans inntekter såvel som en stor del av hans energi. I alt 8 sønner sendte han til Københavns Universitet. I sine likeså bekjente som beryktede brev til geheimeråd Bülow, hvor rektor Laurids Smith ved Katedralskolen skånseløst karakteriserte Trondhjems og omegns fremstående menn, heter det i et brev datert Veile 10. januar 1786 bl.a: «Paa den anden Side af Throndhjem falder Veien over et besværligt Fjeld, Givingaasen kaldet, som bedst rides, til Stjørdalen, en deilig Bygd. Der er en lige gammel Provst Støren, en dygtig Embedsmand, hvis Kone er en Broderdatter af den store Tordenskjold. Provst Støren er en ærværdig Olding med god Forstand og en ypperlig Provst. Har mange Børn og havde den Sorg ifjor at miste den œldste Søn, som var personel Capellan hos ham. Nu har han en anden Søn, som jeg har dimiteret, til Capellan. Han har i Alt havt 7 Sønner, hvoraf han selv har dimitteret 3 eller 4, som ere reiste til Universitetet.» Johan Støren benyttet som personlig segl en våpentegning hvis øvre felt viser et rødt malteserkors på sølvbunn, det nedre en sort fugl på gylden bunn. Det er mulig at fuglen skal være en due og feltene symboliserer da troen og håpet. Det har også vært gjettet på at fuglen er en stær, altså en slags symbolisering av slektsnavnet. Hovedkirken i Stjørdal er den gamle Værnes kirke, og i denne henger et samtidig maleri av ham, malt i 1777 av en ukjent mester. Johan Støren døde i Stjørdal den 14. april 1792 - Slekten Støren - 1739-1959 (Støren, Wilhelm K., 1960) - Side 8-12
• Magasin / Avisoppslag: Artikkel i Trondhjems Folkeblad den 3. april 1919:

Notater:

Fødsel:
"Jeg er født i Størens Præstegjeld den 20 Januarii 1715, mine Forældre vare kun af ringe Stand, men af desstørre Dyd og Gudsfrykt. De nærede sig uten Kummer af en bygslet Mensalsgaardsbrug, indtil det behagede Gud Svenskaaret 1718 udi den da grasserende Sykdom at lægge min Fader Johan Johansen i Graven, min Moder Martha paa Sygesengen."

- Fra Johan Størens selvbiografi fra 1791

Johan giftet seg med Maren Sabine Wessel 21 Nov 1747, Bjørnør, Sør-Trøndelag, Norway. Maren (datter av Christopher Wessel og Karen Nielsdatter Bie) ble født 14 Des 1725 , Bjørnør, Sør-Trøndelag, Norway; døde 14 Jul 1809, Stjørdal, Nord-Trøndelag, Norway; ble begravet 26 Jul 1809, Stjørdal, Nord-Trøndelag, Norway. [Gruppeskjema] [Familiediagram]